Workshop improvisatie verslag 1

Dit is het eerste verslag door Johan ’t Hart van twee workshops die hij gaf op 22 oktober 2020 op het conservatorium in Groningen voor studenten van de opleiding Docent Muziek.  De workshops bieden de studenten handvatten om improvisatie te gebruiken in hun lessen.  Bij navraag aan het begin van de workshop bleek dat de helft van de studenten wel eens improviseert. Een klein deel daarvan gaf aan dat ze meer tijd besteden aan improviseren dan aan van blad spelen.

Improvisatie
Deze workshop is net als al mijn eerder gegeven lessen een improvisatie. Een aantal ingrediënten van deze workshop hebben voor mij hun waarde voor mij al bewezen zoals gebaren waarmee je een improvisatie stuurt en ook het mogen kiezen uit meerdere onderwerpen. Tijdens deze workshop test ik nieuwe toevoegingen zoals het gebruik van samples en moods die nog meer vrijheid en ruimte bieden voor improvisatie.

Sturing
Stel je zit in een kring met meer dan vier personen en je gaat improviseren, dan ontstaat de behoefte aan sturing. Ik koos ervoor om studenten om de beurt een aanwijzing te laten geven. Dat heeft als voordeel dat zodra de student weer zit en weer meespeelt, iedereen zich vrij voelt om eerder gegeven aanwijzingen los te laten. Men is dan weer baas van zichzelf. Niemand verplicht je tot eindeloze herhalingen.

Moods
Tijdens de workshop gaven de studenten naast sturing middels gebaren ook aanwijzingen met moods. Op de grond lagen vier afbeeldingen van moods (stemmingen).

Als iemand op één van de vier afbeeldingen staat, geven de anderen vorm aan deze mood. Je kunt er dan voor kiezen geluidsfragmenten af te spelen die deze moods weergeven en dan meespelen met dat geluidsfragment. Om deze geluidsfragmenten af te spelen gebruikten we tijdens de workshop een Scratch-programma. Ook zonder geluidsfragment is het mogelijk de betreffende mood live vorm te geven.

Gebaren
Naast aanwijzingen met moods gaven de studenten ook aanwijzingen met gebaren. Met gebaren heb ik zelf al jaren ervaring als muziekdocent en ik ook gebruik ik gebaren bij de Conductors Band. Gebaren zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met improvisatie. Zie voor andere initiatieven met gebaren: Kobranie en ook Santiago Vazquez – Rhythm and percussion with signs handbook.

Samples
Bij deze workshop introduceerde ik het gebruik van samples. Tijdens het improviseren speelt een student samples af middel ook weer een Scratch-programma. Met deze samples kun je muziek maken. Daarmee heb je een extra keuze om muziek te maken naast zingen of het bespelen van een instrument.

Kiezen uit opties
Als muziekdocent heb ik drie jaar achter elkaar geëxperimenteerd met het aanbieden van opties waaruit mijn leerlingen konden kiezen. Ik merkte dat het aanbieden van meerdere opties hun motivatie vergroot. Daarom koos ik ervoor om ook de studenten in Groningen vooraf te laten kiezen uit deze opties: gebaren, moods, samples en spelen in de band. Op de site van de conductors Band staat informatie over elke optie: htttps://www.conductorsband.com/meedoen/opzet-workshop-prins-claus-conservatorium/

Mentimeter
Na afloop van de workshop beantwoorden de studenten vragen met het programma Mentimeter. Uit de antwoorden kwam onder andere naar voren dat studenten improvisatie als nuttige werkvorm zien voor hun lessen en dat ze het kiezen uit meerdere opties positief beoordelen. Ook beoordelen ze de gebaren positief. Ze gaven aan dat ze de moods af en toe als hinderlijk ervaren. Dit sluit aan bij wat ik zag tijdens de workshop, soms speelde men zo hard dat het geluidsfragment niet goed is te horen. Dat leidt tot uit de maat spelen en dan zijn deze geluidsfragmenten inderdaad hinderlijk. Inmiddels is er daarom in het Scratch-programma een grote stopknop gemaakt waarmee je het programma stil kan zetten. Zonder geluidsbestand, kan iedereen spelen wat men wil en zo luid als men wil en in een tempo dat men wil.

De functie van de samples bij improvisatie was voor de studenten nog niet helemaal duidelijk. Ik hoop dat als de studenten hun eigen samples invoeren in het sampleprogramma ze dit Scratch-programma als waardevol zien voor improvisatie.