Sturing bij improvisaties
Op 22 oktober 2020 geeft Johan ’t Hart een workshop in Groningen aan de studenten van de opleiding Docent Muziek.
Als je alleen improviseert, kun je op elk moment een beslissing nemen en die uitvoeren. Met kleine groepen kun je door goed op elkaar te letten samen de koers verleggen. Improviseer je met vier of meer personen, dan ontstaat de vraag naar sturing.
De vraag is dan of die je de sturing direct aan één persoon delegeert of dat verschillende deelnemers tijdens één improvisatie op verschillende momenten sturing geven. Dat laatste, om de beurt sturen bij één improvisatie, testen wij op het Conservatorium in Groningen met de studenten van de opleiding Docent Muziek. De groep splitst zich na een plenair gedeelte in twee groepen. Beide groepen gebruiken deze opstelling:
Van tevoren is iedereen ingedeeld bij één van deze vier groepen: Moods, Samples, Gebaren en Band. Het eerste half uur wisselen personen uit de Moods-groep en de Gebaren-groep elkaar af bij het geven van sturing. De Moods-groep geeft sturing door op één van de vier afbeeldingen te gaan staan en door de bijbehorende Mood af te spelen. De Gebaren-groep geeft in de binnencirkel sturing met behulp van gebaren. Na een aanwijzing, die je geeft in de kring, ga je weer zitten en speel je weer mee. Als niemand in de kring aanwijzingen geeft, is niemand verplicht om te blijven doen wat is gevraagd. Je kun dan als speler zelf bepalen wat je doet.
In het tweede half uur voegen we de twee sturingsplaatsen samen en ziet het midden van de groep zo uit:
Het tweede half uur mag iedereen (ook als je bij de sample-groep zat of in de band) gedurende een hele improvisatie dirigeren. Je blijft dan in het midden staan (Een voorbeeld daarvan zie je op deze video). Je ziet dat een dirigent de groep aanstuurt door op Moods-afbeeldingen te gaan staan én door aanwijzingen te geven met gebaren. In het tweede half uur krijgt bij elke nieuwe improvisatie een andere deelnemer de gelegenheid te dirigeren.
Waarom is gekozen voor deze twee werkvormen? In het eerste half uur zie je aansturing met Moods en gebaren los van elkaar uitgevoerd door daarvoor verantwoordelijke groepen. In het tweede half uur combineer je alles wat je hebt gezien en stuur je de groep aan met zowel Moods als met gebaren. Door Moods heeft de improvisatie vorm (Bluesschema) en richting (in afwisseling vier stemmingen). Het aantal gebaren dat we gebruiken tijdens onze workshops is in totaal 9. Met deze kleine set gebaren bepaal je voornamelijk wie wel of niet speelt. Door deze duidelijke vorm, richting en door een overzichtelijk aantal gebaren heeft dit experiment volgens mij kans van slagen. De workshop van 22 oktober bied je de kans een of meer van deze rollen te vervullen:
