Samenwerken
Hoe betrek je iedereen, jong en oud, bij een muzikale improvisatie? Hoe maak je een improvisatie uitdagend voor elk niveau? Hoe zorg je ervoor dat iedereen zich vrij voelt om ten overstaan van de overige deelnemers en eventueel publiek de leiding te nemen?
Deze overwegingen speelden al mee tijdens een TedX-education bijeenkomst in Amsterdam. De Conductors Band stond op 31 oktober 2018 opgesteld in een hoek van de grote foyer van Theater Amsterdam. De spelers dirigeerden om de beurt de Conductors Band. Sherwin Kirindongo nodigde als gastheer de aanwezigen uit om de conductors Band te dirigeren.
Onlangs sprak ik Michel Couzijn, die op mijn uitnodiging kwam kijken bij deze Ted X dag. Hij merkte het volgende op. Als iemand uit het publiek de stoute schoenen aantrok om de band te dirigeren, dan trotseerde deze persoon zowel de ogen in zijn rug van het toevallig aanwezige publiek als frontaal de blikken van de muzikanten die hij of zij dirigeerde. Te veel vreemde ogen maken de stap om te gaan dirigeren groot. Tijdens die Ted X bijeenkomst waren de spelers van de Conductors Band zich daar niet van bewust.
Inmiddels versimpelen wij dirigeren tot één aanwijzing per keer. Als we beginnen aan een improvisatie zit iedereen in de kring. Elke deelnemer kan op elk moment besluiten iets te veranderen aan de muziek. In het midden van de groep zijn dan twee aangegeven plekken waar die aanwijzing geeft. Daarna ga je weer zitten en kan iemand anders ene andere wijziging aanbrengen. Een bijkomend voordeel is als er niemand in het centrum staat, je naar eigen wens je manier van spelen kunnen aanpassen. Je bent niet verplicht een eerder gegeven aanwijzing eindeloos te blijven opvolgen.
Met deze aanpassing verkleinen we de rol van dirigent. Dit geven wij als volgt vorm:
- De acties om iets te veranderen aan de muziek splitsen wij nu aan het begin van een improvisatie op in twee categorieën: Moods en Gebaren. Als er kinderen aanwezig zijn, vragen we hun om op een afbeelding te gaan staan met een van deze iconen: baby, droevig, blij en energiek. De spelers volgen de aanwijzing op en blijven spelen in deze stemming totdat er een nieuwe aanwijzing komt van een kind. De volwassenen vragen wij om met gebaren spelers te laten starten of stoppen. Na de aanwijzing gaat ook de volwassene weer zitten.
- Naast deze twee ontwikkelingen op het gebied van dirigeren, is er nu op de site van de Conductors Band een serie Scratch-programma’s gepubliceerd ter ondersteuning van muzikale improvisaties. Met die Scratch-programma’s kun je vooraf opgenomen muziek af van stemming laten wisselen. Deze programma’s geef richting aan de Mood van een improvisatie én aan de vorm van een improvisatie (Bluesschema). Deze in vier stemmingen verdeelde muziek is ook thuis te gebruiken. Iedereen kan op eigen niveau op deze muziek reageren. Deze vorm van muziekmaken doet denken aan ‘music minus one’, maar dan met de mogelijkheid om van stemming te wisselen.
Met Moods is nu ervaring opgedaan met één vorm/stijl: de Blues. Ook andere muziekvormen en stijlen lenen zich ervoor om bewerkt te worden tot arrangementen in vier verschillende stemmingen. Voor het maken van dergelijke arrangementen nodigen wij iedereen uit.
Samengevat nodigt de Conductors Band je uit om op eigen niveau deel te nemen als speler, arrangeur, componist én nodigt je uit om tijdens een improvisatie aanwijzingen te geven en daarmee (tijdelijk) de rol van dirigent op je te nemen. Voel je daarbij niet geremd door kritische blikken én voel je vrij om te experimenteren met Scratch-programma’s (zie punt 1.1) waarmee je muziek van stemming kunt laten wisselen (baby, droevig, blij en energiek).
