Reis naar Brazilië
Johan ’t Hart,
Verslag Reis naar Brazilië juli 2018
Op uitnodiging van Leandro Maia ben ik deze zomer met mijn vrouw naar het zuiden van Brazilië gegaan. Leandro woont in Pelotas en is daar verbonden aan de Universiteit. Ook is hij als zanger / gitarist actief. Hij stelde mij in de gelegenheid om met drie orkesten te gaan werken en uit te proberen of de manier van dirigeren die hoort bij Wij maken samen muziek en de Conductors Band ook daar succesvol zou zijn. Bij deze aanpak zijn er vier mogelijkheden voor een muzikant:
een accent spelen
een herhalend patroon spelen
een patroon van een ander imiteren
een solo spelen
Input komt van twee kanten. De dirigent kan muzikanten vragen iets te verzinnen maar ook kan de dirigent zelf input leveren door iets voor te doen en dat te laten nadoen door de muzikanten. Met een beperkt aantal gebaren kun je (groepen) spelers hiermee laten samenspelen. Speciaal voor deze reis is een handleiding gemaakt met daarbij instructiefilms.
Als eerste gingen wij naar de Villa-Lobos school in Porto Alegre. In een propvol lokaal zaten veertig leerlingen in de leeftijd van 14 tot 18 jaar met de volgende instrumenten: blokfluit, altblokfluit, viool, altviool, cello, gitaar, piano, percussie en zang. Eerst speelden ze een stuk wat ze binnenkort gingen spelen op een protestbijeenkomst. Daarna mocht ik aan het werk. Leandro vertaalde wat ik zei. Bij mijn aanpak hoort dat je direct leden uit het orkest vraag om te dirigeren. Hiervoor waren veel vrijwilligers en men vond het zichtbaar leuk om te doen.
Daarna ben ik in het nabijgelegen Pelotas gaan werken met een blazersensemble met studenten van het conservatorium met als bezetting trompet, sax, trombone, dwarsfluit, piano, basgitaar en gitaar. Ook daar was veel animo bij de orkestleden om te dirigeren en na afloop stelden ze mij onder andere de vraag hoe je voorkomt om in één akkoord te blijven. Zij hadden in de repetitieruimte een lijst liggen met nummers waaraan iedereen hoorde te werken. Als je die nummers als basis neemt, los je dit probleem op.
Tenslotte heb ik op hetzelfde conservatorium gewerkt met een percussie-ensemble. Ook daar beviel deze aanpak en de docent vroeg mij om een certificaat van deelname. Dat moeten we nog ontwerpen!
Wat ik al die tijd hoopte was dat er op deze ontmoetingen een nieuwe afspraak zou volgen. Dat gebeurde niet direct. Wij waren inmiddels al in Uruguay toen ik een mail kreeg met het adres van Santiago Vasquez. Wij werden uitgenodigd om in Buenos Aires repetities van hem bijwonen. Santiago heeft onder andere een percussieorkest opgericht genaamd La Bomba dat wekelijks optreed in Buenos Aires voor 2000 mensen! Hij heeft daar een opleidingsinstituut voor percussionisten en dirigenten. Verder zijn daar groepsrepetities om alles uit te proberen. Van Santiago kreeg ik zijn handleiding: Manual de ritmo y percusión con señas. Een aantal van deze gebaren zijn overgenomen door de Conductors Band.
Wat waren de verschillen tussen de aanpak van Santiago en die van de Conductors Band? Een kenmerk van onze aanpak is dat wij weinig gebaren gebruiken en dat daarom iedereen om de beurt kan dirigeren. Zo ontstaat gedeeld leiderschap. Bij Santiago Vasquez zijn er ruim 200 gebaren en is de rol van dirigent niet voor iedereen weggelegd. Bij hem gaat aan het dirigentschap een opleiding vooraf waardoor je uiteindelijk in staat bent deze gebaren met verve te gebruiken.
Op internet is veel te zien over de aanpak van Sebastiaan Vasquez. Gebruik behalve de zijn naam ook Buenos Aires als zoekterm.
Een Belgische groep muzikanten is een initiatief gestart genaamd Sysmo. Zij bouwen voort op de ideeën van Santiago Vasquez. In Amsterdam is er overigens een onder-afdeling gestart van Sysmo genaamd sysmito.
Toevoeging 16 mei 2020 – Bekijk de gebaren van de Conductors Band.
